PPE 1/2022
Arbitrators’ Conflicts of Interest in Dommo, Vidatel and Saad – Three Landmark Decisions of the (New) International Commercial Chamber of the Paris Court of Appeal
dr Jarosław Pączek
adwokat, Fellow of the Chartered Institute of Arbitrators (London), ORCID: 0000-0003-0613-7879; Izba Adwokacka w Warszawie
STRESZCZENIE
Konflikty interesów w arbitrażu Dommo, Vidatel oraz Saad – trzy doniosłe wyroki Paryskiego Sądu Apelacyjnego – Wydział Międzynarodowych Spraw Cywilnych
Kwestia obowiązku ujawniania przez arbitrów okoliczności istotnych dla ich bezstronności i niezawisłości była przedmiotem orzeczeń wydanych przez różne sądy na całym świecie i w doktrynie została poddana szczegółowej analizie, również na łamach „Przeglądu Prawa Egzekucyjnego”.
W kontekście nowojorskiej konwencji o uznawaniu i wykonywaniu międzynarodowych orzeczeń arbitrażowych z 1958 roku, nieujawnienie przez arbitrów potencjalnych konfliktów interesów może stanowić podstawę zarzutów jurysdykcyjnych, a w braku ich uwzględnienia może w konsekwencji stanowić naruszenie prawa stron do bycia wysłuchanym, co znowu może powodować uchylenie wyroków arbitrażowych bądź odmowę ich wykonania.
W sprawie Halliburton przeciwko Chubb angielski Sąd Najwyższy oddalił wniosek o wyłączenie arbitra przewodniczącego, którego podstawą był brak ujawnienia przez arbitra wielokrotnych nominacji w różnych postępowaniach arbitrażowych, w których rozstrzygnięcie przedmiotu sporu zależało od interpretacji tego samego zagadnienia prawnego. Sąd analizując niezależność arbitra odniósł się w tym orzeczeniu do testu tzw. „fair-minded and well-informed observer”. W sprawie Dommo v. Barra i Enauta francuski Sąd Apelacyjny w Paryżu odmówił uchylenia wstępnych pięciu wyroków arbitrażowych na podstawie innych zasad prawa, stosując, jednakże podobną, ścisłą wykładnię stosownych przepisów, demonstrując tym samym niechęć do nadużywania instytucji wyłączenia arbitra, ale również potwierdzając istnienie w prawie francuskim obowiązku ujawniania przez arbitrów stosownych okoliczności. Sąd zajął się głównie publicznym charakterem informacji znajdujących się w sieci i próbował pogodzić dwie przeciwstawne zasady: „obowiązku dociekania” oraz „obowiązku ujawniania”, które obowiązują uczestników sporu arbitrażowego, w tym jego strony.
Tak się składa, że orzeczenie w sprawie Dommo było pierwszym orzeczeniem wydanym w nowo utworzonym Międzynarodowym Wydziale Gospodarczym Sądu Apelacyjnego w Paryżu. Utworzenie tego wydziału ma charakter innowacyjny i, jak należy rozumieć, ma na celu usprawnienie rozstrzygania sporów z tzw. elementem zagranicznym, w tym sporów związanych z arbitrażem międzynarodowym.
Podobny wydział powstał w paryskim sądzie gospodarczym. Działalność i tryb postępowania obu wydziałów regulują dwa protokoły, podpisane 7 lutego 2018 r. przez paryski Sąd Apelacyjny i paryską izbę adwokacką. Pozostałe dwa orzeczenia tego samego sądu dotyczyły podobnego zagadnienia prawnego, ale w kontekście innych faktów. W sprawie Vidatel sąd w Paryżu podtrzymał zasadę równości stron w wyznaczaniu arbitrów, ale podkreślił wagę tzw. zasady lojalności stron, która nakłada na nie obowiązek działania w dobrej wierze i zabrania im nadużywania postępowań post-arbitrażowych. Ta przełomowa decyzja sądu wpłynęła na zmiany w regulaminie arbitrażowym ICC i powszechnie uważa się, iż stała się ona istotną częścią francuskiego orzecznictwa.
W sprawie Saad sąd rozstrzygnął spór przez pryzmat zasady competence-competence i odniósł się do kwestii braku zastosowania do arbitrażu europejskiego prawa o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych. Sąd Apelacyjny potwierdził, że stosowne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. swoim zakresem arbitrażu nie obejmuje, a wszelkie roszczenia związane z nominacją i czynnościami podejmowanymi przez arbitrów, w tym czynność ujawnienia okoliczności relewantnych dla ich niezależności rozpatrywane powinny być zgodnie z przepisami postępowania cywilnego obowiązującymi w miejscu arbitrażu.
Słowa kluczowe: znaczenie prawne obowiązku ujawnienia konfliktów interesów, niezależność i bezstronność, obowiązek dociekania, lojalność stron postępowania, publiczny charakter informacji dostępnych w sieci, nadużycie postępowania o uchylenie wyroku arbitrażowego, równość stron przy wyznaczaniu arbitrów, odpowiedzialność arbitrów